Birinci adamlar güneşi, ikinci adamlar gölgeyi sever. Bernard Shaw
Liderlik kavramı, dünya literatürüne 14. yüzyılda girmiş olmasına rağmen, son iki yüzyıldır oldukça yaygın kullanılmaktadır. Araştırmacılar, liderliği daha çok sahip oldukları perspektiflere ve önemli buldukları olgulara göre tanımlamıştır. 1950’lerden itibaren liderlik araştırmalarının artmasıyla birlikte birçok tanım yapılmaya başlanmıştır. Bu tanımların bazıları şu şekilde sıralanabilir:
-“Liderlik bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilmektir. Liderlik bu amaçları gerçekleştirmek için onları harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin toplamıdır”. -“Liderlik, bireylerin ortaklaşa yaratılan vizyon çerçevesinde bir araya getirerek, istekli ve coşkulu bir şekilde ortak amaçları benimsemesini ve gerçekleştirmesi sağlayan enerjik bir süreçtir”. -“Liderlik, karşılıklı davranış ve fikir birliği ile yapıyı harekete geçirmek ve bu hareketi devam ettirmektir”. -“Liderlik= f (lider, izleyiciler, şartlar). Bu denklemden de anlaşılabileceği gibi, liderlik süreci, lider, izleyiciler ve şartlar arasındaki ilişkilerden meydana gelen karmaşık bir süreçtir”.
Etkin bir liderin ise şu özellikleri taşıması gerekir: -Değer yaratma kültürü oluşturma /Her zaman değer yaratmayı hedef alır -Alternatifler oluşturma/ Değerli seçenekler geliştirir -Sürekli öğrenme/ Nasıl daha çok değer yaratabileceğini öğrenir -Belirsizliği kucaklama /Bilmediklerinin bilincinde olur -Dıştan içe stratejik perspektif /Resmin bütününü görür ve ona göre davranır -Sistem düzeyinde düşünme/ Olay ve gelişmelerin bütün sonuçlarının farkında olur -Açık enformasyon akışını sağlama/ Bilgilenir ve bilgilendirir -Yetkilendirme/ Etkin bir eşgüdüm sağlar -Disiplinli karar alma/ Geleceğini kendi ellerine alır.
Bilgi Toplumu Lideri : -İçinde bulunduğu şartları kabul eder ve kitlesiyle birlikte bu şartları değiştirmeye ve geliştirmeye çalışır. -Uzun dönemle ilgilenir. Bugünden yarını yaratmaya çalışır. -Paylaşılan vizyona ulaşabilmek için çalışır. -İlişkilerin etkileşimiyle ve sistemlerle ilgilenir. -Evrimsel dinamik bir planı uygular. -Konumunun gücünü toplumdan ve ekibinden aldığını kabul eder ve gücünü hesaplı bir biçimde ekibiyle birlikte kullanır. -Güvenir ve denetlemez. Öz denetim sistemleri kurar. -Ortak doğruya ulaşmak için diyalog arayışındadır. -Bireylerle kendisini eşit görür ve şekilsel olarak da eşit davranılmasını ister. Sorgulanarak oluşturulmuş kurallara ve sonuç üreten sistemlere odaklıdır. -Yaratıcı fikirlere erişmek için farklı grupların akıllarından yararlanır; yaratıcı teknikleri kullanır. -Kurum ve kurumdışı işbirliğinden yanadır. -Fırsatları arar. -Birlikte öğrenir. -Kendisine ihtiyaç duyulmayacak bir sistemi inşa eder. Günümüzde lider konumunda olması gereken etkili ve yetkili kişilerin etrafında, yanında, kadro görevleinde ve yakınında olan insanların emme basma tulumba gibi yetkililerin her şeylerine, her işlerine kafa sallayıp evet demeleri, onları övmeleri, eksik ve kusurlarını belirtmedikleri çok sık görülmektedir. Ne yazık ki yetkili kişilerin de bundan haz duydukları, hoşlandıkları ve itiraz etmedikleri ise yaygın bir kanaattir.
Çağımız ortak aklı, uzmanlaşmayı, bilgiyi, ilmi, teknolojiyi, planlamayı, yardımlaşmayı, araştırmayı, koolektif hareket etmeyi esas almaktadır. Bir sivil toplum kuruluşunda, bir partide, bir dernekte, bir şirkette, orduda, bir bakanlıkta, bir resmi kurumda kısacası topluma hitap eden her kuruluşta ve devlette hiyararşi içinde, yönetim yapıları bulunmaktadır. Uzmanlaşmış insanlar yer almaktadır. Piramit gibi bir yönetim yapılanması mevcuttur.Sevk ve idarede görev dağılımları ve denetim mekanizmaları bulunmaktadır. Başarılı olan kişi veya kurumların arkasında bu yönetim şekli mevcuttur. Liyakatlı Kadro kurma, tartşma, araştırma, çalışma, bilgi, akıl, disiplin ve öz denetim sistemleri başarının merdiven basamakları olmaktadır. Günümüzde başarılı olmuş ve olmakta olan toplum önderleri ya da liderlerinin en büyük özellikleri demokratik, kollektif ve vizyoner liderlik unsurlarını bir araya getirmeleridir. En küçük sosyal birim olan ailede bile görev dağılımları ve sorumluluklar vardır. Küçük işletmelerde çıraklık, kalfalık ve ustalık aşamaları vardır. Daha büyük kurum ve kuruluşlarda da bunun olması işin tabiaatının gereğidir. Çünkü liderin her alanda uzmanlaşmış olması mümkün değildir. Ama lider her alanda uzmanlaşmış, işinin ehli olan, toplumun yargı ve değerlerine sahip kişilerden faydalanır. Onlara görev ve sorumluluklar verir. Gerektiği durumlarda sahip çıkar ve arkasında durur. Yalnız ve sahipsiz bırakmaz. Böyle yapanlar zaten daha başarılı ve kalıcı olurlar. Bununla birlikte lider görev vermekle yetinmez öz denetim sistemlerini kurar,görev vermek yeterli olmaz uzmanlık alanlarında onları dinlemeleride gerekir. Lider doğru insanları tercih ederse o insanlar da emme basma tulumba gibi zaten hareket etmezler. Her şeyine evet demezler, tartışırlar, görüşlerini söylerler, eksik ve yanlış giden konularda bilgi verirler cesaretle uyarırlar. Bu şekilde zaman mefhumuda en iyi ve en verimli şekilde kullanılmış olur. Burada lidere düşen bu kadroları dinlemektir.
Unutmamalı ki lideri lider yapan etrafıdır. Ya da lider etrafı kadardır.
