Günümüzden 5000 yıl önceye gidelim mi?
Bence gündelik tartışmalardan kurtulmak adına, tarihte yolculuk yapmanın zararı olmaz.
Bafra’nın 7 km batısında, bizlerden binlerce yıl önce yaşamış hemşerilerimizin olduğunu hepimiz biliyoruz. İkiztepe ören yeri diye bildiğimiz; M.Ö 4000’lere kadar uzanan tarihi ile arkeoloji dünyasında yıldız gibi parlayan bu bölge, kadim İkiztepelilerin de anavatanı.
Bugünden o zamana uzansak, eldeki bulgularla ortaya koyulan arkeolojik yaşam tarzını günümüz modern hayatıyla karşılaştırsak, acaba karşımıza nasıl bir tablo çıkar? Açıkçası bu soru hoşuma gitti ve İkiztepe üzerine yazılanları okuyup gündelik hayatımızla birlikte değerlendirmek istedim.
İkiztepe’yle ilgili tespit edilen en somut gerçek savaşçı olmaları, Anadolu’da ulaşılan kültürler arasında savaşçı yapılarıyla ön plana çıkan İkiztepeliler; savaş aletleri, insan bedeninde tespit edilen savaş yaralanmaları ile oldukça agresif bir topluluk olduklarını ortaya koyuyorlar. Bugüne baktığımızda, çatışmayı bir kenara bırakın Bafralıların kendi kendileriyle dahi rahatlıkla kavga edebildiklerini, her gün okuduğumuz haberlerden rahatlıkla görebiliyoruz. Demek ki şiddete yönelim noktasında kadim hemşerilerimizden pek bir farkımız yok.
Dini inanç açısından, Güneş ve Boğa figürü İkiztepelilerin tapındığı simgeler arasında, özellikle kalıntılardaki imgeler sonradan Hititlerin kullandıklarına da benzediği için Hititlerin kökenlerini de İkiztepe’de arayan araştırmacılar olmamış değil. Biz her ne kadar tek tanrılı semavi bir dine inansak da, İkiztepe üzerinden Çorumlularla bir yakınlığımızın olduğunu da kabul etmemiz gerekir.
Sosyal hayatlarında kullandıkları aletlerde bakır kullandıklarını tespit eden uzmanlar, bakırı ise Merzifon bölgesindeki madencilerden temin ettiklerini ortaya çıkartmışlar. Bafra’da benim hatırladığım dönemler açısından bakır işçiliğinin olmadığını biliyorum, biz daha çok günümüzde tomruk üzerinden yontma yapmaya çalışıyoruz, hatta bu bazen insan sıfatındaki tomruklar da olabiliyor.
İkiztepelilerin tarihe emsali az görünen şekilde geçtiği en önemli konu ise, kafatası üzerinde yaptıkları işlemler, trepanasyon olarak adlandırılan bu yöntem kafa kemiğinin bir kısmının alınarak beyinin dışarıya çıkartılması işlemi olarak biliniyor. Bafralılar olarak bizlerin henüz kafatası cerrahisine yönelmediği aşikâr, ancak şehrimizdeki ne tip olaylar veya ne çeşit insanlar beynimizi gün yüzüne çıkarıyor, bunu birlikte düşünelim.
Geçim kaynakları açısından İkiztepeliler açısından avcılık tarımın önünde görünüyor, balıkçılık açısından dönemlerine göre ileri teknikler kullandıkları tespit edilmiş. Bugüne bakıldığında kadim hemşerilerimizi uzak ara geçtiğimiz başlık tarım olarak görülüyor. Balıkçılık açısından ise son dönemde artan bir grafiğin olduğunu biliyoruz. Gerçi denizlerimizde olmayan balığı avlayamadığımız için buralardan Moritanya’ya balıkçılarımızın gittiğini de yine biliyoruz. Bu konuda ayrıca şunu belirtmek isterim, doğaya verdiğimiz zararın boyutu o denli fazla ki, ekim ayının sonunda olmamıza rağmen; palamut, lüfer, sarıkanat gibi balıkları tezgâhlarda göremiyoruz.
İkiztepeliler kültürlerini binlerce yıl sürdürmeyi başarmış bir topluluk, sonradan Pontus devletine oradan Roma’ya varıncaya kadar aynı bölgede birçok gelişme gözlenmiş. Bizler ise bugün 21. yy‘ın bütün imkanları elimizdeyken şehrimizin binlerce yılına değil gelecek yıllarına dahi hakim olamıyoruz.
Kadim hemşerilerimiz yaşadıkları alanları öyle güzel planlamışlar ki, binlerce yıl sonra yapılan kazılarda nerede ibadet ettikleri, nerede yaşadıkları, nerede ticaret yaptıkları gün gibi ortaya çıkıyor. O kadar ki, 700’e yakın mezar sanki dün defnedilmiş gibi işaret edilebiliyor. Şimdi sorarım sizlere, bugünden 5000 yıl sonra arkeologlar Bafra’nın bugünkü merkezini kazarsa, Bafralının hangi caddede veya sokakta hangi koşullarda yaşadığını tespit edebilirler mi? Örneğin bundan 5000 yıl sonra bugün Öğretmenevi olan alanı kazan bir arkeolog hem yatak parçaları, hem de insan kemikleri bulacak, muhtemelen şöyle bir çıkarımda bulunacak; ‘’Bundan 5000 yıl önce yaşayan Bafralılar yataklarıyla birlikte defnedilirlerdi‘’ zira o zamanki arkeoloğun aklına, mezarlığın üzerine öğretmenevi yapıldığı fikrinin geleceğini pek zannetmiyorum.
İşte böyle hemşerilerim, kadim coğrafyamızın üzerinde mutlu mesut modern gereçlerle yaşarken, biraz olsun tarihi de hatırlayalım. Bu topraklar birden gelişmedi, bizler birden buralara gelmedik. Düşünelim, araştıralım ve emanet aldığımız kültürü nasıl daha yüksele çıkartırız onları tartışalım.
Sağlıcakla kalın.
Av Afşin Hatipoğlu
15 Ekim 2019
[email protected]
