Bafralı olup da Bafra pidesi yemeyen, beğenmeyen, Bafra dışından misafirleri geldiğinde ona ikram etmeyen ve onunla gurur duymayan yoktur. Bu pidelerin Bafra'mızda ilk defa kim tarafından yapıldığı veya bunu ilk yapanların kimler olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bafra pidesinin evveliyatının 150-200 yıl öncesine dayandığı, bugün yaşı seksen doksanı geçmiş yaşlı Bafralı büyüklerimizce anlatılır.

1850'li yıllardan beri Bafra'daki fırıncı aileler tarafından yapılan Bafra pidesi, o yıllarda da bugün olduğu gibi evlerde içi hazırlanarak fırınlara getirilip yaptırılırmış. Bafra'da o yıllarda hangi fırıncılar vardı bilinmez ama son 1920'li yıllarla 1960'lı yıllar arasında bilinen 8-10 tane ekmek fırını varmış. Tokalaklar'ın fırını, Cimbilikler'in fırını, Camadanlar'ın fırını, Yeni fırın, Hürriyet'in fırını, Dadaş'ın fırını ve Gündaylar'ın 2 tane fırını...

Daha eski zamanlarda ise Fırıncı Hacı Kerimzade, Akekmekçizade Ömer Efendi ve Şişik Salim'in de fırınları varmış. Tokalaklar'ın fırını Kadı Çeşmesi'nin karşı çaprazındaymış. Bulvar yolu açılınca oradaki dükkanlarla beraber Tokalaklar'ın fırını da yıkılmış. Sahibi rahmetli Hüseyin Tokalak'mış.

Cimbilikler'in fırını Cumhuriyet Meydanı'nda bugün Albayraklar'ın şekerci dükkanının olduğu yerdeymiş. Sahibi de rahmetli Mehmet Akekmekçi'ymiş. Camadanlar’ın fırını Bafra Müzesi'nin karşısındaki eski hamamın yanıymış, yani Köşem bant kayıt stüdyosu İbrahim Karaalioğlu'nun olduğu dükkanın yanındaki pasajın hamama bakan yüzüymüş. Bu fırının sahibi ise rahmetli Bayram Camadan'mış.

Yeni fırın yine meydanda şu anki yerindeymiş. Sahibi de rahmetli Halil İbrahim Bayram'mış. Hürriyet'in fırını Gazipaşa'da Kız Meslek Lisesi'nin karşısındaki simit fırınının olduğu yermiş. Fırının sahibi olan rahmetli Hürriyet Dayı, Hürriyet'in Salih olarak tanıdığımız, bildiğimiz rahmetli Salih Amca'nın ve kardeşi Zekeriya Amca'nın babasıymış.

Dadaş'ın fırını Akbank'ın karşı çaprazındaymış, yani Adnan-Nafiz Kayalar'ın, Özmenler'in evinin sokağına giren köşeymiş. Sahibi de rahmetli Dadaş Mehmet'miş. Gündaylar'ın ise o yıllarda Bafra'da 2 tane fırını varmış. Bir tanesi meydandaki fırın, sahibi de rahmetli Kamil Günday'mış. Diğeri de Kamil Günday'ın amcasının, kardeşinin veya amcasının oğlunun fırınıymış. Onun da yeri Kadı Çeşmesi'nin yan tarafında, şu an Donan Giyim'in olduğu yermiş.

Hacı Kerim'in fırını ise şu an meydanda havuzun olduğu yerde eskiden bir han varmış, o hanın içindeymiş. Tokalaklar'ın ve Cimbilikler'in fırını o yıllarda haftanın her günü iç getirene Bafra Pidesi yaparken, diğer fırınlar ise sadece Pazar günleri yaparmış.

Bafra Pidesi'nin ilk dışarıya açılması ise 1962 yılında Tokalak fırınının sahibi rahmetli Hüseyin Tokalak'ın oğlu Hasan Tokalak ile olmuştur. Benim de eniştem olan (Zerrin Teyzemin eşi) rahmetli Hasan Tokalak, Mecidiyedeki Göncü İş Hanı'nda o zamanın parasıyla aylık 500 liradan 5 aylık peşinat verip, 2500 liraya küçük bir yer kiralamış. Daha önce, Bafra'daki fırını için İstanbul'dan getirttiği Rum fırın ustasından öğrendiği şekilde buraya kendi elleriyle fırın yapmış. Hasan Tokalak böylece ilk hazır Bafra Pidesi satışı yapan kişi olarak Bafra tarihine geçmiştir.

İlk açıldığı gün tanıtım amacıyla 300 tane pide yapıp Mecidiye esnafına bedava dağıtan rahmetli, ikinci gün 500 pide siparişi ile karşılaşınca büyük sevinç yaşamış ve pidenin yanında Bafra'dan her gün dolmuşlarla şıracı İlhami'den getirttiği Bafra Şırası'nın da satışına başlamıştır. Kısa zamanda Bafra Pidesi'ni Samsun halkına sevdiren ve tanıtan Hasan Tokalak, bugün yine Mecidiye'de (40 yıldır aynı yerde) aynı dükkanda, aynı lezzette Bafra Pidesi yapmaktadır. Bugün hayatta olmayan Hasan Tokalak'ın zanaatını oğlu Ahmet Tokalak ve torunu Bora Tokalak devam ettirmektedirler.

Hüseyin Tokalak'ın diğer oğlu rahmetli İsmail Tokalak da abisi Hasan gibi 1965 yılında Samsun'da parkın karşısına Bafra Pidecisi açmış fakat 2-3 sene sonra Samsun'dan İstanbul'a taşınmış ve o da İstanbul'da ilk Bafra Pidecisi'ni açarak pidemizi tanıtmıştır. Bugün oğlu Murat Tokalak baba mesleğini İstanbul'da devam ettirerek aynı damak tadını İstanbulluların ve İstanbul'da yaşayan Bafralıların beğenisine sunmaktadır. Bafra Pidesi, bu iki girişimci kardeşin şevk dolu çalışmalarıyla giderek tanınmış, sevilmiş ve başta Samsun, İstanbul olmak üzere diğer vilayetlerde de Bafralılar tarafından Bafra Pidesi salonları açılmaya başlanmıştır.

İstanbul'da 1980 yılında Coşkun Usta tarafından açılan Coşkun Usta Pide Salonları da aynı kalitede Bafra Pidesi yaparak Bafra Pidesi'nin tanıtımına büyük katkı sağlamıştır. Bafra'da 80'li yıllarda ilk olarak rahmetli Mehmet Ali Var tarafından Baba Kent ve rahmetli Ahmet Vanlı tarafından Hazettim Pide Salonları açılarak hazır pide satışı yapılmaya başlanmıştır. Samsun'dan İstanbul'a giderek yerleşen Çarşambalılar tarafından da Sampi adı altında pide salonları açılmış ve franchise sistemiyle bayilik verilmeye başlanmıştır. Bafra Pidesi böylece Samsun pidesi olarak isim yapmaya başlamıştır. Ayrıca Bafralı Doktor Mehmet Hatipoğlu'nun çocukları tarafından da Ankara'da "Bafpi" açılmış ve Bafpi de Ankara'da Bafra Pidesi'nin tanınmasını sağlamıştır.

Ahmet Faruk Urfalı

7 Haziran 2017, BafraHaber.com