Değerli okurlarım sizlere bu yazımda Bafra’nın 1930 ile 1980 yılları arasındaki Köftecilerini yazacağım. Malumunuz Köfte Türk halkının en çok sevdiği yiyecektir ve eski zamanlarda lokantalarda, küçük ahşap kulübe tarzı yapılarda ve el arabalarında yapılarak satılan bu enfes yiyecek her ustanın kendi el yordamı ve farklı yapılış şekilleriyle halkın damak tadına hitap etmiştir. Kimi soğanlı kimi soğansız, kimi maydanozlu kimi maydanozsuz yapılırken, kimi köftenin içine irmik kimisine de bayat ekmek içi eklenirmiş. Ayrıca köfteyi günlük yapıp satanlardan bazıları içine ince doğranmış soğan koyarmış. Eğer köfte fazla yapılıp ertesi güne köfte kalacaksa soğan koymazlarmış. Çünkü soğan suyu ertesi güne kalan köfteyi karartırmış. Çarşıda daha çok ızgara olarak tüketilen bu enfes köfteleri yapan ustalar ise, zamanla şöhretlerine şöhret katılmış her biri ünlü köfteci olmuştur.                                                                                            

Şimdi sizlere herhangi bir sıralamaya sokmadan gelişi güzel bu Köftenin Krallarını yazacağım.                         

KÖFTECİ NEZİR DAYI

İlk olarak Kebapçı Yücel amcanın annesinin babası yani dedesi Meşhur Köfteci Nezir dayıdan başlamak istiyorum. Nezir dayının Gazipaşa Mahallesi’nde şu an Gazi Eczanesinin olduğu yerde köfteci arabası varmış. Evi de eczanenin olduğu yermiş. Yani evin önünde arabasında satarmış. Nezir dayı o yıllarda Bafra’nın en meşhur köftecilerinden biriymiş. Yücel amca lokantacılık ve köftecilik mesleğini de dedesinden öğrenmiş. Ben Nezir Dayı’yı görmedim ve köftesinden yemedim ama babam hep anlatırdı.                                          

KÖFTECİ HALİS

Bir başka Köftenin Kralı ise bugün Bafra’da herkesin tanıdığı ve bildiği Bafra’mızın gururu ve damak tadı lezzeti Halis Köfte… Halis Karafazlıoğlu amcanın ilk dükkânı Yün pazarında Tahsin Kitaplı’nın evinin yanındaymış. İsmi ise Temiz Köfteciymiş. Halis amca 1964’te vefat edince rahmetli kardeşi Ahmet amca o dükkândan çıkıp Tekel’in karşısına Halis Köfte diye rahmetli abisinin adı ile yeni bir dükkan açmış ve o dükkan 1965’den bu yana aynı yerinde Halis Köfte olarak hizmet veriyor. Ahmet amcanın oğlu Doğan abi de ayrıca 1983 yılında Beşyol’a giderken şu anda da faaliyette olan ikinci bir Halis Köfteci dükkânını açmış yani Halis amca ve kendisi gibi Köfteci olan kardeşi Ahmet amcanın bu meşhur köftelerini ve bu mesleği onlar vefat ettikten sonra da yeğeni Cavit, Kadir ve Doğan abi devam ettirerek bugünlere kadar kalite ve lezzetinden ödün vermeden marka haline getirmiş. Ben her Bafra’ya geldiğimde mutlaka en az iki kere Doğan Abi’nin oraya gider o meşhur Halis köftelerinden iki porsiyon yerim. 

KÖFTECİ KRAL

Diğer bir meşhur köftecimiz ise Kral lakaplı Memduh Açıkgöz amcamızdı. Ben 6-7 yaşlarımda rahmetli dedemle gider Kral’ın köftelerinden yerdim. Kral dayı beni çok sever, benden para almaz, dedemden alır, “Faruk’un köfteler benden’’  derdi. Bayılırdım o köftelere… Memduh amcanın ben 6-7 yaşındayken yeri Kızılırmak Eczanesinin arkasında Arzuhalci Fikret amcanın yani Ergül Emlakın olduğu sokaktaydı. Kral amca orada el arabasında köfteleri yapar satardı fakat orası onun asıl yeri değilmiş. Kral’ın asıl dükkânı Memiş Kale’nin bakkal dükkânının yanındaki arada sağ kolda olan şimdi çakmak satan dükkânmış. Yeni nesil Memiş Kale’nin dükkânı deyince bilmez bugünkü haliyle anlatmam gerekirse, meydandaki karakolun karşı arasına girince çay ocağını geçince köşede tarım ilaçları satan dükkânın yanındaki dükkân yani Berbere ve Avcılar Kulübüne gelmeden önceki Çakmakçı, Gözlükçünün olduğu dükkân… Kral Memduh amca burada uzun yıllar köfte dükkânı işletmiş ama daha sonra o dükkânı mal sahibi satınca çıkmak zorunda kalmış ve o arastadan ayrılmamak içinde el arabası yaptırıp benim çocukluğumdaki yerde köfteleri yapıp satmaya başlamış. Kral amcanın köftesinin özelliği içinde irmik unu olmasıydı.                  

KÖFTECİ BOKSÖR KEMAL

Yine diğer bir meşhur köftecimiz ise Boksör Kemal amcaymış. Ben Kemal amcanın köftesinden yemedim ama Boksör Kemal amcanın dükkânı meydanda eskiden Kefelinin benzinliğinin yanında yani gazyağı satan İsmail abinin dükkânın yanıymış yani Kırılmazlar şekerciliğin 20 metre sağ tarafında… Onun yanında da Hasan Partal’ın lokantası varmış. Boksör Kemal amca, Ahmet Çizmeli’nin kız kardeşi Tesmiye Hanım teyzenin eşi Baki Bey’in kardeşiymiş. Eskiden boksörlük yaptığından Bafra halkı onu Boksör Kemal diye tanırmış.                                                                                                                  

KÖFTECİ ARNAVUT MUHARREM

Beşyol civarının bir diğer meşhur köftecisi de Arnavut Muharrem Usta ve onun köfteleriymiş. Muharrem Ustanın köfteci dükkânı ise Beşyol Fırınının yanındaymış. Muharrem Usta Arnavut kökenli vatandaşlarımız tarafından çok sevilen, sayılan ve lafı sözü geçen bir adammış. Civar köylerden gelen bu vatandaşlarımız özellikle onun köftesini yemeden gitmezmiş. Belki de Arnavut usulü yapıyor, onların damak tadına daha lezzetli geliyordu. Yine Beşyol’da Temizel Eczanesinin yanındaki sokağın içinde o dönemlerde Köfteci Ali Usta diye bir amca daha varmış. Onunda köfteleri de Beşyol civarında çok meşhurmuş.                                                                                                                                               

KÖFTECİ DUMAN DAYI

Baframızın bir diğer meşhur köftecisi de Duman dayıymış. Duman dayı Dramalıymış. Köfteci dükkânı ise Gazipaşa Camiinin karşı köşesindeki Havuzlu Kahvenin yanındaymış. Duman dayının hanımı Şazimet Hanım aynı zamanda çok güzel helva da yaparmış. Şazimet Hanım’ın helvaları da Duman dayının köfteleri kadar meşhurmuş. Köfteyi ve helvayı evde hazırlarlar dükkânda satarlarmış. Bafra’da zaten bu Köfte işini en iyi yapanlar Makedonyalılarmış. Bu yazımda size yazdığım Köftecilerin birçoğu Bafra’ya göçmen olarak veya Mübadil olarak gelen Makedonyalı vatandaşlarımız. Dr. Fevzi Birer benim eniştem olur. Hanımı Yüksel teyzem annemin dayısının kızı. Fevzi eniştem bir gün ‘’Bu Makedonyalıların yaptığı köfteyi kimse yapamaz‘’ dedi. Hatta Samsun’un Meşhur Köftecisi İbrahim Usta da Makedonyalıdır. Samsun Meydanında Sümerbank’ın yanında Köfteci dükkânı vardı. Babam 1969 yılında İzmir Ödemiş’e asker arkadaşını ziyarete gittiğinde asker arkadaşı İbrahim amca onu Ödemiş’te ünlü bir Köfteciye götürmüş. Babam köfteyi çok beğenmiş ve ustaya ben bu köftenin aynısını Samsun’da yedim ‘’ demiş. Usta da “İbrahim Usta’nın orada mı yedin” demiş. Babam şaşırmış ve “Evet nereden bildin” demiş. Usta da “Ben bu dükkânın sahibiyim. Bana Köfteci Hafız derler. İbrahim, Kavala’da benim çırağımdı. Biz Türkiye’ye gelince devlet beni Ödemiş’e, onu Samsun’a yolladı. İbrahim’e selamlarımı ilet gidince” demiş.                                                                                            

KÖFTECİ ÖMER DAYI

Yine bir başka efsane olmuş köftecilerimizden bir diğeri ise Var Lokantasının sahibi Ömer dayı… Ömer dayı da Bafra’da Cumhuriyet Meydanında yıllarca yaptığı lezzetli köftelerle Bafra halkının damak tadına hitap etti. Bugün aynı yerde oğulları babalarının mesleğini devam ettiriyorlar. Bafra’ya her gittiğimde Var Lokantasına gider orada o meşhur köftelerden yerim. Ömer amcadan önce o dükkânda Ferhat’ın İbrahim köfte yaparmış. Onun köfteleri de çok meşhurmuş. Ömer amca ile Ferhat’ın İbrahim ortak mıydı veya Ferhat’ın İbrahim vefat edince mi Ömer amca oraya dükkân açtı onu bilemiyorum.             

KÖFTECİ BONCUK HASAN 

Diğer bir Köfteci ise Boncuk Hasan amcadır. Boncuk Hasan amcanın evi Sırrı Özkaraların konağının arkasında, dükkânı ise eski hayvan pazarındaymış. Eski hayvan pazarı denilen yer ise şimdiki Pirinç Pazarının olduğu yerdeymiş. Daha sonra hayvan pazarı Ağıllar yolu üzerindeki Elektrik Fabrikasının arkasına taşınınca Boncuk Hasan da dükkânı kapatmış ve Hayvan Pazarının oraya taşınarak orada ahşaptan kulübe bir köfte dükkânı açmış. Boncuk Hasan dayı Gazipaşa’dan Berber Fevzi’nin de amcasıymış.                                                                                                                                   

KÖFTECİ SALİH USTA

Cumhuriyet Meydanında Kibaroğlu Sinemasının olduğu sokakta dönemin meşhur köftecilerinden bir de Salih Usta varmış. Salih Usta köftenin yanında nohutlu ve tereyağlı pilav da verirmiş. Salih Ustanın pilavı köftesinden daha meşhurmuş. Bafra’da en güzel nohutlu, tereyağlı pilavı o yapar ve halk ondan pilav satın alır evine götürürmüş. Tereyağını pilava terazide tartarak koyar pirinç ile tereyağı ölçeğe göre ayarlarmış. Bu benim elimin ölçüsünün lezzeti dermiş. Salih Usta ayrıca öğlene kadar da köfteci dükkânında işkembe çorbası ve paça yaparmış.                                                                                            

KÖFTECİ NAFIZ YAPAR

Bafra’mızın diğer bir meşhur Köftecisi de Nafız Yapar’dı. Nafız amcanın babasına Dayı İsmail derlermiş. İsmail amca da Köfteci miydi onu bilmiyorum. Nafız amcaların evleri Gazi ilkokulunun karşısındaydı. Nafiz Amcanın Köfte dükkânı Kadı Çeşmesi karşısında köşedeydi. Şimdi orada Çiğ Köfteci var sanırım. Oğulları İsmail ve Muharrem de babalarıyla beraber çalışırdı. Ben lise yıllarımda Nafiz amcanın o lezzet dolu köftesini çok yedim.                                                                                         

KÖFTECİ AHMET EKMEKÇİ

Eski tarihlerde bir de Ahmet Ekmekçi amca vardı. Ahmet amca Bafra’mızın değerli büyüklerinden Cimbilik Ali abinin ve Selahattin abinin babasıydı. Ahmet amcanın dükkânı meydanda Yetişal Fırının olduğu yerdeymiş. Ali abi ve Selahattin abi de bu mesleği babasından öğrenmiş ve devam ettirmişlerdir. O devirde, Ahmet amcanın, daha sonraki dönemde oğullarının köftelerini yemeyen yok denecek kadar azdır.                                                                                                                                                     

KÖFTECİ HACIVELİ’NİN MUSTAFA DAYI 

Yine eski yıllarda Bafra’nın en iyi köfte yapan ustalarından birisi de Hacıvelilerin Mustafa dayı vardı. Mustafa dayıdan sonra oğulları Cemil ile Duran amca baba mesleklerini devam ettirdiler. Mustafa dayı köfteden başka sucuk, pastırma ve dondurma da yapar dükkânda satarmış. Mustafa dayının Arçelik’in yan sokakta Foto Müminin karşısında Köfteci dükkânı varmış aynı zamanda lokanta olarak da hizmet veren bu dükkân Bafra’nın en meşhur köfte ve lokanta dükkânlarından biriymiş.                                 

KÖFTECİ SÜLEYMAN

Mustafa amcanın yanında da Köfteci Süleyman’ın dükkânı varmış. Köfteci Süleyman amca, Özkallar Ticaretin sahibi İsmail amcanın abisiydi.                                                                                               

KÖFTECİ NAMİ GÖK

Nami abi, 1980’li yıllarda Bafra Belediye Sinemasının önünde el arabasında çok güzel köfteler yapar satardı. Akşamüzeri 17.30 matinesine ve 20.00 matinesine gelenler onun köfteleri ile karınlarını doyururdu. Nami abi Gaziosmanpaşa Mahallesi’nden Çayırlıktandı. Geçtiğimiz yıllarda trafik kazasından vefat etmiş.  

KÖFTECİ HASAN DAYI 

Bafra’mızın diğer bir ünlü köftecisi de Hasan Erman amcamızdı. Hasan Erman amcanın dükkânı Bafra Meydanındaki yıkılan Hacı Gayyip Efendi’nin Hanının ön cephesindeki kahvenin yanındaymış. Eski Bafra fotoğraflarında Köfte dükkânının yerinin fotoğrafı var. Hasan amca şu anda Amerika’da yaşayan değerli abimiz Emin Erman ve öğretmenlerimizden Seyhan Turan ablamızın babasıdır.                          

KÖFTECİ KEMAL AYTAMAN  

Köfteci Kemal’in arabası meydanda bulunurmuş. O da diğer Köftecilerimiz gibi çok lezzetli köfteleri ile Bafra halkının damak tadına hitap edermiş.  

KÖFTECİ HAMDİ 

Bir diğer meşhur köftecimiz de Köfteci Hamdi amcadır. 1966 yılında Hamdi Kuru tarafından kurulan Köfteci Hamdi, bugün yine nefis köfteleri ile Bafra halkının damak tadına hitap etmektedir. Köfteci Hamdi, Hamdi Kuru’nun vefatı sonrası  damadı Sadık Boyun tarafından Beşyol Eczanesinin yan sokağındaki yerinde hizmete devam etmektedir.  

Değerli okurlarım bu yazımda size köfte nasıl yapılır, ne etinden yapılır, etin neresi kullanılır vs. gibi tarifleri yazmadım. Çünkü bu yazı babam Avcı Nazım’ın (Nazım Şahin Urfalı ) bana anlattığı Bafra tarihindeki Köftecilik yapan esnafların kim olduğu ve nerelerde bu işi yaptıklarını anlatan, anlatımdan toparlanarak yazılmış bir köşe yazısıdır. Bu anlattığım kişilerden bir kısmı sadece köfte yaparken bir kısmı da lokantacılık yapan, köftenin yanında pilav ve çorba çeşitleri de satan esnaflarımızdandır. Bu esnaflarımızdan bir diğeri de İmren Lokantasıdır. İmren Lokantası da Cemil Abimin babası Enver amca döneminden başlayarak Bafra’da en iyi köfte yapan mekânlardan bir tanesi olup köftenin yanında et ve ızgara çeşitleriyle de Bafra halkına yıllarca hizmet vermiştir. 

Bu yazımda siz değerli okurlarıma ve hemşehrilerimi geçmiş yıllara götürmeye, vefat eden bu değerli esnaflarımızı rahmetle anmaya çalıştım. Sizlerin de aklına gelen Köftecilerimiz varsa lütfen yorum kısmına ekleyiniz.                                    

Bu yazımın hazırlanmasında bana yol gösteren rahmetli Babam Nazım Şahin Urfalı’yı (Avcı Nazım) özlemle anıyor ve fotoğrafları ile katkı sunan Facebook Yerel Bafra Tarihi Grubu Sayfası Sahibi Safet Ay kardeşime teşekkür ediyorum.                                                                                                                     

Konu ile ilgili başka bilgi ve fotoğraflar varsa lütfen ahmetfarukurfali[at]hotmail sayfama yollarsanız yazıya isminizi kaynak göstererek eklerim.

Ahmet Faruk Urfalı

24 Mayıs 2022, Bafrahaber.com 

Not: Yazının kaynak gösterilerek dahi kopyalanıp yayımlanması yasaktır. Yazıyı sadece başlığı ve manşet resmi ile link vererek paylaşabilirsiniz