Amasya Üniversitesi ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi öğretim üyelerinin çalışması dünyaca ünlü dergide yayımlandı

Amasya Üniversitesi Sabuncuoğlu Şerefeddin Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Çocuk ve Gençlik Hizmetleri Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Ertuğrul Şahin ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Nursel Topkaya tarafından ‘‘Adaptation of the Devaluation–Discrimination Scale into Turkish: A Comprehensive Psychometric Analysis’’ isimli bir çalışma hazırlandı. Çalışma dünyanın en saygın mesleki örgütlerinden biri olan Amerikan Psikologlar Birliği Klinik Psikoloji Topluluğu Değerlendirme Psikolojisi Bölümü’nün (Bölüm 6) dünyaca ünlü dergisi Assessment’ta (Q1, Impact Factor = 4.667, Five year Impact Factor = 5.000) yayımlandı.

Makale Türkiye ve dünyada önemli ilkleri içinde barındırıyor
Makaleyle ilgili görüşlerini anlatan öğretim üyelerinden Doç. Dr. Nursel Topkaya, ‘‘Bu çalışmada dünyada sıklıkla kullanılan ölçme araçlarından biri olan “Değerini Düşürme-Ayrımcılık Ölçeği”ni (Devaluation–Discrimination Scale [DDS]) yaklaşık iki yıl süren çok kapsamlı bir çalışmayla Türk psikoloji alan yazınına kazandırdık. Türkiye’de ve dünyada son yıllarda gerçekleştirilen araştırmalar toplumlarda ruhsal rahatsızlıkların görülme sıklığının artma eğiliminde olduğunu gösteriyor. Türkiye özelinde bir örnek vermek gerekirse Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yayımlanan İstatistiklerle Türkiye (2020) verilerine göre bireylerin son 12 ay içerisinde yaşadığı en sık sağlık sorunlarından/hastalıklardan birinin depresyon olduğunu gösteriyor (2016 yılı yüzde 7,2; 2019 yılı yüzde 9,0 oranında). Bu nedenle, Türk toplumunda bireylerin ruhsal rahatsızlıkları olan bireylere yönelik algılarının ölçülmesi önem arz ediyor. Biz bu çalışmayla hem Türk psikoloji alan yazınına dünyada sıklıkla kullanılan bir ölçeği kazandırdık. Hem de Türkiye Cumhuriyeti tarihinde ve dergi tarihinde (1994 yılından beri) sadece Türk araştırmacılar tarafından yayımlanan ilk makaleye sahip olduk” dedi.
Makalenin ilk yazarı olan Dr. Öğr. Üyesi Ertuğrul Şahin ise makaleyle ilgili olarak, “Psikolojik danışma, rehberlik ve psikoloji araştırmalarında bireylerin tutumlarının, kişilik özelliklerinin, depresyon, kaygı, stres gibi psikolojik rahatsızlık belirtilerinin değerlendirilmesinde sıklıkla öz-bildirim tarzı (kişinin kendi kendini değerlendirmesine dayanan) ölçeklerden yararlanılmaktadır. Bu bağlamda, psikolojik danışma ve rehberlik ve psikoloji araştırmalarında geçerli ve güvenilir öz-bildirim tarzı ölçeklerin kullanılmasının araştırmalarda doğru sonuçlara ulaşılmasında kritik bir rolü vardır. Söz konusu ölçek; farklı toplumlarda, kültürlerde ve örneklemlerde sıklıkla kullanılmasına rağmen, gerçekleştirdiğimiz kapsamlı literatür taraması sonucunda orijinal ölçeğin klinik popülasyonlar dışında, ruhsal rahatsızlığı olmayan bireylerde kullanımına yönelik geçerlik ve güvenirlik verilerinin yeterli düzeyde olmadığını fark ettik ve bu bilgilerden yola çıkarak bu araştırmayı gerçekleştirmeye karar verdik. Araştırmamız zorlu ve uzun bir süreçten geçti. Biz bu çalışmayla dünyada ilk defa orijinal ölçeğin madde analizlerini, yapı geçerliğini, ölçüm değişmezliğini, eş değer ve aykırı ölçekler geçerliğini, test-test güvenirliğini ve ölçek puanlarındaki taban ve tavan etkisini inceledik. Bu bağlamda, makalemiz dünyada bu ölçekle ilgili gerçekleştirilmiş en kapsamlı ilk psikometrik çalışmayı oluşturuyor” dedi.
Makale Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK) ve dünyanın önde gelen akademik yayıncıları ve üniversiteleri tarafından desteklenen açık bilim tekrarlanabilir araştırma politikalarını destekliyor. Sözlerinin devamında Dr. Öğr. Üyesi Şahin, “Makalemiz aynı zamanda araştırma çıktılarına (bilimsel yayınlar ve veriler) serbestçe erişimini ve bu çıktıların doğruluğunu incelemeyi kolaylaştıran açık bilim uygulamalarını destekliyor. Örneğin, araştırma sonuçları ve yaptığımız işlemlerin doğruluğunu kontrol etmek isteyen araştırmacılar araştırmada kullandığımız tüm verilere Open Science Framework adresinden erişebiliyor. Bunun oldukça önemli bir nokta olduğunu düşünüyorum. Çünkü psikolojik danışma ve rehberlik ve psikoloji bilim dalında ve farklı bilim dallarında gerçekleştirilen araştırmalar çoğunlukla araştırmacıların verilerini paylaşamama eğiliminde olduğunu gösteriyor. Bu bağlamda, eğer güvenilir bulgular üreten, verimliliği artıracak, ilerici ve nihayetinde kendi kendini düzelten bilimsel bir ekosistem oluşturmak istiyorsak mutlaka açık bilim ilkeleri ve politikalarını benimsemeliyiz. Makalemizin verilerinin erişilebilir olması bu politikaları destekleyen nitelikli bir çalışma örneğini oluşturuyor. Doç. Dr. Nursel Topkaya çalışma arkadaşımla birlikte buradan araştırma sürecinde bize desteklerini esirgemeyen, Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Öğretim Üyesi Dr. Öğretim Üyesi Alpay Aksın, Iowa Devlet Üniversitesi Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Programı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Lesa Hoffman ve Amasya Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr. Süleyman Elmacı ve Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rektörü sayın Prof. Dr. Yavuz Ünal’a teşekkürü bir borç biliriz” dedi.